Başka Bir Okul Mümkün fikri İstanbul’da bir grup ebeveynin çocuklarını gönderecek okul arayışıyla doğdu. Aynı ihtiyacın sorumluluğunu alan ebeveynlerle fikir, birkaç ay içinde bir inisiyatife dönüştü. 2009 yılı Eylül ayında İstanbul’da “Başka Bir Okul” açmak için bir inisiyatif kuruldu. Bu inisiyatif okulda yaşamasını istediği değerleri, okulun açılmasına giden yolda da yaşatmayı hedef edindi. 

Bu hedefle uyumlu olarak, inisiyatifin gelişmesini katılımcı yollarla inşa etmek üzere Mart 2010’da yaklaşık 35 kişiyle başlayan bir seri çalışma toplantısı yapıldı. Her birinin tutanağı internet ortamında yayınlanan bu toplantılar, BBOM Derneğinin resmi olarak kurulmasına vesile oldu. 

Derneğimizin Kuruluşu ve İlk Vizyon Değişikliği – 2010 Kasım

3 Kasım 2010 tarihinde resmi olarak kurulan derneğimizin ilk vizyonu “Türkiye’deki ilköğrenim sürecine hâkim olan bir dizi köklü sorunların tespitinden hareketle yola çıkarak bu sorunları aşmayı hedefleyen bir ilköğretim okulu kurmak”tı. Bu okulu kurma yolunda tespit ettiğimiz sorunlara çözüm olabilecek alternatif pedagojileri, eğitim modellerini araştırırken her birinin toplumsal, kültürel, sosyal bir ihtiyaca cevaben doğduğunu fark ettik. Böylece hayalimizi yaşadığımız toprakların eğitim modelini geliştirme yönünde genişlettik. Araştırmalarımızı derinleştirdikçe Türkiye’nin eğitim sorunlarının dünyanın her yerinde benzerleri olan sorunlar olduğunu gördük ve odağımızı sorunlara naçizane çözümler üretecek bir model geliştirmeye topladık. 

Bu çalışmalarda derinleştikçe, çocuklarının ihtiyaçları için bir araya gelmiş bir ebeveyn inisiyatifi olmanın ötesinde kamusal ihtiyaçları odağına alan hak temelli bir sivil toplum perspektifi de eklenmiş oldu. Zaten tüm çalışmalara çocuğu olmayan ya da okul çağını geçmiş birçok gönüllü, eğitimci ve destekçi de katılıyordu. Onların da varlığı kamusal dönüşüme katkı konusundaki perspektifi derinleştiriyordu. Bu doğal gelişim sonucunda 2012 yılında yapılan çalıştayla Derneğin vizyonunu “Çocuk Hakları Sözleşmesinde belirlenen hakları hayata geçiren, çocukların kendilerini gerçekleştirmelerini sağlayan, katılımcı demokrasiyle yönetilen, ekolojik dengeye saygılı ve aileler ile gönüllülerden oluşan inisiyatifler tarafından kar amacı gütmeksizin kurulan ve yürütülen okullar kurmak; bu eğitim yaklaşımının yaygınlaştırılması ve benzer başka okulların hayata geçmesi için model teşkil etmek” olarak revize edildi.  

Model Geliştirme Çalışmaları 

2010 – 2013 yılları arası model geliştirme çalışmalarıyla geçti. Uzmanlık alanları, başka bir okula olan ihtiyaçları, eğitimle ilişkileri çeşitlilik gösteren ve farklı insanlardan oluşan çeşitli çalışma gruplarıyla yürüttüğümüz geliştirme sürecinin sonunda 4 eksenli bir okul modeli ortaya çıkardık. Aynı zamanda dönemin MEB İlkokul Programını inceleyerek modelimizin program ile uyumlu ilerleyebileceği noktasında ortaklaştık. Dolayısıyla BBOM Modeli; dönemin ilkokul programını kapsayan ve çocuğa, öğrenmeye yaklaşımı açısından uygulamayı dönüştüren bir çerçeve model olarak ortaya konmuştu.

İlk Uygulama Denemesi ve Yaygınlaşan İnisiyatifler 

Model geliştirme çalışmaları devam ederken BBOM Derneği üyeleri İstanbul’da BBOM Modelini uygulayacak bir ilkokul açmak için Başka Bir Okul Mümkün Eğitim Kooperatifini kurdular ve Ataşehir’de bir okul binası kiraladılar. Hedef Eylül 2013’de BBOM Modelini uygulayan ilk BBOM Okulunu açmaktı. Grup içi anlaşmazlıklar ve kuruluş sermayesinin yetersizliği nedeniyle kooperatif okulu açmadan tasfiye sürecine girdi. Şimdi bir cümle ile özetlediğimiz bu süreç çokça çaba, emek, umut, anlaşmazlık, hayal kırıklığı barındırıyordu. Bugün çoğu BBOM Topluluğu içinde yer almasa da bu ilk irade bugün 10 yıllık bir BBOM Tarihi anlatabiliyor olmamızın vesilesidir. Şükranla andığımız bu dönem devam eden BBOM yolculuğu için önemli dönüm noktalarından biri oldu. O gün hayal kırıklığının gölgesinde olsalar da Başka okullar ve topluluk kavramını odağımıza alma yolunda önemli öğrenmelerin kaynağı oldu. 

İstanbul’da kurulan bu ilk BBOM Eğitim Kooperatifi ile eş zamanlı olarak 2013’te okul açma hedefinde olan BBOM Bodrum Eğitim Kooperatifi de kurulmuştu. Yine eş zamanlı olarak Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa illerinde ebeveynler Başka  Bir Okul Mümkün fikri ve ismi altında örgütlenmeye ve düzenli buluşmalar yapmaya başlamıştı. İstanbul’da ilk BBOM Okulu açılamayacağı haberi Bodrum’da planları değiştirdi ve burada okul açma hedefi 2013 yılına çekildi. 

Fikrin Uygulamaya Geçişi: Mutlu Keçi İlkokulu ve Yaygınlaşmaya Etkisi 

Böylelikle Eylül 2013’de BBOM Modelini uygulayacak ilk okul Bodrumda -çocukların koyduğu- Mutlu Keçi adıyla açıldı. Böylelikle fikir hayata geçmiş, diğer illerde örgütlenenlere de ilham olmuştu. Yerellerinde örgütlenenlerce art arda Ankara, İzmir, Kaş eğitim kooperatifleri BBOM adıyla kuruldu. 2015 Yılına geldiğimizde 3 BBOM Okulu (Bodrum’da Mutlu Keçi, Ankara’da Meraklı Kedi, İzmir’de Renkli Orman), 5 BBOM Eğitim Kooperatifi ve kooperatifleşme aşamasında 3 yerel örgütlenme kurulmuştu. 

İlk BBOM Okulu deneyimi olarak Mutlu Keçi BBOM Tarihinde yeni bir dönüm noktası oldu. Yaygınlaşmaya etkilerinin yanında, BBOM Derneğinin odağına öğretmen desteklemeyi almasına da vesile oldu. Bu yeni yollarda yürüyen öğretmenler için “başka” yolculuğu hepimiz için olduğundan zordu. Başka bir okullarda çalışacak çok hevesli ve çok nitelikli öğretmenler vardı ancak ne aldıkları eğitim ne de alışkanlıkları başka bir okul anlayışını hayata geçirmek konusunda işlerini kolaylaştırmıyordu. Aslında bu durum sadece öğretmenler için de geçerli değildi. Okulu kuran ebeveynler de başka bir okul kurmak isteseler de bir araya geliyor ama bir arada kalamıyorlardı; yani ortak bir hayal için bir araya gelen yetişkinler barış içinde bir arada kalmayı bilmiyorduk. Üstüne üstlük ebeveynlerdeki bu durumlar öğretmenlerin motivasyonuna da negatif etki ediyordu. Hepimiz ne istemediğimiz konusunda ortaktık ama yerine ne koyacağımız, gündelik hayatın detaylarını nasıl dönüştüreceğimiz konusunda ortaklaşmak zaman ve alan istiyordu. Mutlu Keçi hepimize hayal ettiğimiz modeli hayata geçirme yolunda daha çok araç edinmemiz gerektiğini öğretti. Öğretmenlerin çocuklarla kurmalarını beklediğimiz öğrenme ortamını kendi öğrenme süreçlerinde deneyimlemeleri fikri hayata geçirme ve yaşatma için elzem görünüyordu. Bu deneyimlerin içinde BBOM Öğretmen Köyü fikri doğdu. 

BBOM Öğretmen Köyü ve Yaygınlaşmada Yeni Yollar, Yeni Vizyon

Öğretmenlerin bir araya gelip bir öğrenme topluluğuna dönüşmesini, birbirilerini eğitimi dönüştürme yolunda sürekli desteklemelerini, özlediklerin değişimin kendisi olmaları için cesaret toplamalarını hayal ettik. Ve başka öğretmenler adıyla bir eğitim programı tasarlayıp ilana çıktık. Yüzlerce öğretmen bu eğitimi almak üzere başvurdu. İçlerinden 24’ü ile ilk adımı atıp 8 aylık bir deneyim yaşadık. Ardından bu grubun yarısı ile BBOM Öğretmen Köyünü katılımcı kurma yoluna girdik ve nihayetinde BBOM Öğretmen Köyü Topluluğu doğdu, gelişti, büyüyor. Detaylı bilgi için BBOM Öğretmen Köyü web sitesini ziyaret edebilirsiniz.

BBOM Öğretmen Köyü öğretmenleri destekleyerek BBOM Modelinin sürdürülebilirliğine katkıda bulunurken BBOM Modelinin kamu okullarında yaygınlaşmasının da yolunu açtı. Başlangıç Programına katılıp topluluğa dahil olan öğretmenler sınıflarını, okullarını BBOM yaklaşımlarına uygun olarak dönüştürmeye başladılar. BBOM Modelini yaygınlaştırmaya yönelik bu yeni yol vizyonumuzu da genişletti ve eğitim kooperatiflerince kurulan okullara ilham olmaktan Türkiye’de eğitim sisteminin dönüşmesine katkıda bulunan bir sivil toplum örgütüne evrildik. 

Bu sivil toplum örgütü aynı hayal için bir araya gelenlerin bir arada duramadıklarını deneyimledikçe sistemin araçlarıyla sistemi dönüştüremeyeceğini fark etti. Böylece örgütlenme biçimimizde, iletişimde, karar alma ve anlaşmazlık çözümü konularında yeni araçlar edindik. Nihayetinde vizyonumuzu  “katılımcı ve barışçıl öğrenme toplulukları” olarak ifade etmeye başladık.

10. Yılında BBOM Derneği (2020)

Başka Bir Okul Mümkün yolculuğunda 10 yıl önce “okulda yaşamasını istediği değerleri, okulun açılmasına giden yolda da yaşatma” hedef edindiğimiz için yıllar içinde sürekli öğrenen, yatay örgütlenen, katılımcı ve barışçıl bir öğrenme topluluğu olma çabasında bir derneğe dönüştük. Örgütlenme biçimimizin detayları için çalışma biçimimize göz atabilirsiniz.

Vizyonumuzu ve yaygınlaşma stratejilerimizi geliştirerek ilerlediğimiz Başka Bir Okul Mümkün yolculuğunda BBOM Modelini uygulayan 5 okul ve aktif 7 BBOM Eğitim Kooperatifi bulunuyor. BBOM Modelini Uygulayan okullara bu bağlantıdan, BBOM Eğitim Kooperatiflerine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.