2020 yılı hemen hepimiz için epey olağanüstü bir yıldı. Başka Bir Okul Mümkün Derneği için bu yılı hatırlamaya değer kılan bir konu ise derneğin 10. yılını dolduruyor olması. BBOM Derneği, hem BBOM Modeli’ni genel çerçevesini çizen hem de bu modelin bir uygulama alanı bulması için örnek bir okul kurmaya yönelik çalışan birçok gönüllünün büyük gayretleri ile tam on yıl önce yola çıktı. O günden bugüne BBOM Derneği, yanılma, anlaşmazlık ve kırılmayı da içeren birçok deneyim biriktirdi. Bu deneyimlerle geçen 10 yılın BBOM Derneğine hediyesi kendini dönüştürmek oldu. 2010 yılında bir örnek okul açmak için yolculuğuna başlayan BBOM, yıllar içinde vizyonunu “katılımcı ve barışçıl öğrenme toplulukları” olarak değiştirdi. Bu değişimin hikayesini iki kelimeyle özetlemek gerekirse; buna “deneyimlerden öğrenmek” diyebiliriz.
Acısıyla tatlısıyla biriktirdiğimiz bu deneyimlerimizden artık biliyoruz ki, öğrenmenin gerçekleşmesi için katılım yollarının açık olması şart. Ayrıca, öğrenme etkin bir topluluk deneyimi ile beslendiğinde sürdürülebilir hale geliyor ve güçleniyor. Bununla beraber bu topluluğun uyum, ahenk ve huzur yani kısaca barışçıl bir ortama da ihtiyacı var. Bunun için bu topluluğun birbiriyle nasıl ilişkilendiği, nasıl iletişim kurduğu, nasıl işbölümü yaptığı, nasıl karar aldığı, nasıl şeffaflaştığı, anlaşmazlıklarını nasıl çözdüğü gibi konular net ve herkes tarafından bilinebilir olması gerekiyor. BBOM Derneği işte tam da bu öğrenmeleri vizyonunu yansıtarak, çocuklara ilişkin tüm öğrenme ortamlarının ve bu ortamda bulunan insanların “katılımcı, barışçıl ve etkin öğrenme toplulukları”na dönüşmesine destek olmayı hedefliyor. Bu vizyonla BBOM Türkiye’de okul öncesi ve ilkokul alanını odağına alarak dönüşüme katkıda bulunmaya devam ediyor.
BBOM Derneği bu vizyonu ortaya koyarken öncelikle bu yaklaşımı kendi yapısı içinde hayata geçirmenin öneminin farkında. Yani BBOM’un kendisini yaptığı çalışmalardan, hayalini kurduğu öğrenme topluluklarından azade görmediği gibi bunu kendi içinde ne kadar hayata geçirirse bulunduğu ekosistem için de o kadar ilham ve örnek olacağını biliyor. Eşdeğerlilik, çeşitlilik, şeffaflık gibi pek çok değeri referans alarak, bu değerler ile uyumlu çalışan BBOM, kendi içinde de bir öğrenme topluluğu olmaya gayret ediyor . Öğrenme topluluğu olarak bir arada çalışmanın, yaşamanın ve üretmenin sürdürülebilir olması için BBOM’un öğrenme yaklaşımının da parçaları olan topluluk araçlarını kullanıyor.
- İş birliği ve iş bölümü alanlarının net, eşdeğerli ve verimli bir organizasyon yapısı için Sosyokrasi,
- Bağlantıda, şefkatli ve barışçıl bir iletişim için Şiddetsiz iletişim,
- Anlaşmazlıkları büyüme ve gelişme alanlarına dönüştürmek için Onarıcı Adalet,
- Katılımcı, kapsayıcı karar alma süreçleri için İçermeci Karar alma.
BBOM Derneğinin bir öğrenme topluluğu olma süreçlerinde kullandığı topluluk araçları.
Deneyimler, Öğrenmeler
BBOM Modeli, derneğin tüm çalışmalarının başlangıç noktası ve temelini oluşturur. Alternatif Eğitim, Demokratik Yönetim, Ekolojik Duruş ve Özgün Finansman eksenlerinden oluşan BBOM Modeli, esasında bir “okul modeli” olarak tasarlandı. BBOM Derneği başlangıçta, ortaya koyduğu modeli hayata geçirmenin bir yolu olarak, BBOM Modeli’ni uygulayacak okulların açılması için yerel ebeveyn inisiyatiflerini destekledi.
Modelin hayata geçmesi, topluluk olma ve sürdürülebilir kılma yolunda en büyük öğrenmelerimizi Bodrum’da açılan ve ilk BBOM Modeli uygulayan okul olan Mutlu Keçi ve Çanakkale’de açılan Bilge Leylek okullarının kapanma süreçlerinde deneyimledik. Çocuk, sınıf, okul, öğretmen, ebeveyn gibi öğrenme ekosisteminde yer alan tüm aktörler ve ortamlar için bütüncül bir model olan BBOM Modeli’nin uygulamasına dair tüm süreçlerde, deneyim edinmenin, bu deneyimi sürdürülebilir kılmak için araçlar geliştirmenin ve en önemlisi bir topluluk olabilmenin ne kadar kritik olduğunu öğrendik. Bugün büyük BBOM topluluğunun bir parçası olan ve ebeveyn inisiyatifi ile kurulmuş 7 kooperatif (Ankara, Antalya, Ayvalık, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kaş) ve 5 okul (Meraklı Kedi İlkokulu, Uçan Bisiklet İlkokulu, Koşan Kaplumbağa Anaokulu, Renkli Orman Anaokulu ve İlkokulu) bulunuyor.
BBOM Modelinin hayata geçirebilmesi için çocuk haklarını gözeten, çocukların kendi öğrenme süreçlerinin ve ihtiyaçlarının sorumluluğunu aldığı, barışçıl ve katılımcı bir ortam kurmak gerekiyor. BBOM’un Model Geliştirme çalışmaları da bir okul modeli ve bunun uygulama örneklerini desteklemek üzerine yoluna başlasa da, büyüme, gelişme ve sürdürülebilirlik ihtiyaçlarına karşılık gelecek şekilde bir öğrenme yaklaşımına dönüştü. Bu öğrenme yaklaşımının yaygınlaşması ve daha fazla çocuğun öğrenme süreçlerine eşlik edebilmesi için, BBOM, Model Geliştirme çalışmaları:
- Çocuk katılımı, sosyal duygusal öğrenme, alanında Demokratik Yönetim Çemberi
- Ekolojik bilinçlenme ve farkındalık alanında Ekoloji Çemberi
- Öğrenme süreçlerinde alternatif uygulamalar alanında Alternatif Eğitim Çemberi ile
araştırmaya, geliştirmeye, materyal üretimine, uygulamaları desteklemeye devam ediyor.
BBOM’un hayalini gerçek kılmak için yaptığı çalışmalardan gördüğü bir diğer şey de, çocuğun öğrenme sürecinde yer alan tüm aktörlerin bu katılımcı ve barışçıl iklimi bizzat deneyimlemesinin ne kadar önemli olduğuydu. Buradan yola çıkarak, öğretmenleri BBOM vizyonu ile desteklemek için, öğretmenlerin birlikte ve birbirinden öğrendiği bir topluluk oluşturma çalışması 2015’den bu yana BBOM Öğretmen Köyü ile sürüyor. Meslektaşların bağlantı ve güven içinde birbirlerini devamlı desteklemelerinin bir yolu olan BBOM Öğretmen Köyü topluluğuna her yıl düzenlediğimiz Başlangıç Programları ile yeni bir “nesil” dahil oluyor. Şimdiye kadar 11 neslin katıldığı topluluk, Derinleşme Programları, Katılımcı ve Barışçıl Sınıflar, Çocuklar İçin Önce Öğretmen gibi pek çok proje vesilesiyle zenginleşerek her geçen yıl büyümeye ve gelişmeye devam ediyor.
BBOM’un birikiminin nitelikli ve özgün yayınlara dönüşmesinin aracı olan BBOM Yayınları da iki senedir faaliyette. BBOM’un vizyonu ve değerleri ile uyumlu kitap ve materyaller çıkararak çocuklar, ebeveynler ve öğretmenlere ulaşmayı hedefleyen BBOM Yayınları, kütüphanesini her geçen yıl zenginleştiriyor. BBOM Yayınları aynı zamanda, derneğin finansal sürdürülebilirliğini de destekliyor.
Şimdi geldiği yerde BBOM, öğrenme yaklaşımının yaygınlaşması için heves ve kararlılıkla yol alıyor. Katılımcı ve barışçıl öğrenme topluluklarının ülke çapında yaygınlaşmasına katkıda bulunmak için, 10 yıllık birikiminden öğrendikleriyle köklenmeye, büyümeye ve gelişmeye devam ediyor.
Bu yolculuğunda BBOM’un hayalini hayata geçirmesi için yaptığı çalışmaları destekleyen, katkı koyan tüm gönüllülerin, çalışanların ve destekçilerin yani tüm BBOM topluluğunun emeği çok büyük. Yolumuz açık, keyif ve öğrenme dolu; BBOM’un 10. yılı kutlu olsun.
Pelin İpek Boyacı
Genel Koordinatör
